Semakan pada 09:18, 21 Februari 2013

420

Kajian mengenai morbiditi¹ adalah berkaitan dengan penyiasatan penyakit² dalam populasi. Dua aspek yang diberikan perhatian: insiden penyakit³ dan prevalens penyakit⁴ bergantung sama ada kes-kes penyakit⁵ baru dipertimbangkan atau bilangan kes yang sedia ada pada satu-satu masa. Kompilasi statistik morbiditi⁶ dihalang oleh kekurangan perbezaan yang jelas antara kesihatan dan keadaan morbid⁷. Nosologi⁸ dan nosografi⁹ masing-masing menyumbang kepada klasifikasi dan deskripsi bagi penyakit.

421

Statistik kesihatan¹ merangkumi statistik morbiditi, tetapi juga merangkumi kesemua aspek kesihatan penduduk, dan umumnya terdiri daripada statistik bagi mortaliti sebab-tertentu². Klasifikasi kematian mengikut sebab kematian³ adalah sukar kerana pada kebiasaannya tidak akan terdapat sebab kematian tunggal⁴ tetapi sebab kematian pelbagai⁵ atau sebab kematian gabungan⁵. Apabila ini berlaku, perbezaan boleh dilakukan antara sebab kematian serta-merta⁶ dan sebab kematian sampingan⁷ atau antara sebab kematian primer⁸ atau sebab kematian utama⁸ dan sebab kematian sekunder⁹, sebab kematian sampingan⁹ atau sebab kematian berkaitan⁹. Kadar kematian sebab-tertentu¹⁰ umumnya dinyatakan bagi setiap 100,000 penduduk. Nisbah bagi bilangan kematian daripada sebab tertentu kepada bilangan kematian daripada semua sebab dirujuk sebagai nisbah kematian sebab-tertentu¹¹.

422

Kematian atau kecacatan (426-2) mungkin berpunca daripada penyakit (420-2) atau kecederaan¹ atau keracunan². Kecederaan mungkin disebabkan oleh kemalangan³ atau keganasan⁴. Dalam kes-kes keganasan, kebiasaannya bunuh diri⁵ dan cubaan bunuh diri⁵, pembunuhan⁶ dan kematian atau kecederaan disebabkan oleh peperangan⁷.

423

Penyakit endemik¹ adalah penyakit yang memberi kesan kepada sebahagian besar penduduk, di mana bertentangan dengan epidemik², yang merebak dan hilang dalam masa yang agak singkat; apabila ia muncul di kebanyakan negara, ia akan dipanggil pandemik³. Penyakit-penyakit berjangkit⁴ tertentu diberikan perhatian khusus kerana kebolehannya untuk menjangkiti sebilangan besar penduduk dalam selang masa yang singkat. Ini dinamakan penyakit-penyakit epidemik⁵, dan statistik epidemiologi⁶ khusus dikumpulkan untuk emnunjukkan insiden tersebut. Adalah tidak mustahil untuk mengumpulkan maklumat berkaitan penyakit-penyakit ini di negara-negara yang berbeza kerana ia telah diwajibkan oleh undang-undang; dengan ini ia dipanggil penyakit-penyakit mesti lapor⁷. Perbezaan dilakukan antara penyakit-penyakit kronik⁸ dan penyakit-penyakit akut⁹. Istilah-istilah ini tidak ditakrifkan secara tepat, tetapi penyakit-penyakit akut umumnya difahami sebagai penyakit-penyakit yang muncul secara mendadak dan dalam tempoh yang singkat sementara penyakit-penyakit kronik adalah penyakit yang muncul secara perlahan dan dalam tempoh yang lama, dan selalunya menyebabkan ketidakupayaan yang berpanjangan.

424

Ahli demografi memberikan perhatian khusus kepada beberapa aspek mortaliti tertentu: mortaliti endogen¹ yang terhasil daripada pembentukan genetik individu, kecacatan kongenital², kecederaan berhubung dengan kelahiran, atau penyakit-penyakit degeneratif yang berkaitan dengan penuaan; mortaliti eksogen³, sebaliknya, terhasil daripada sebab-sebab luaran seperti penyakit berjangkit atau berparasit dan kecederaan akibat kemalangan selain daripada yang ditanggung oleh bayi semasa kelahiran. Selain itu, perhatian khusus turut diberikan terhadap penyakit-penyakit yang berhubung dengan kehamilan, kelahiran dan puerperium⁴. Mortaliti daripada penyakit-penyakit tersebut dipanggil mortaliti ibu⁵, dan kadar kematian ibu⁶ boleh dikira sebagai nisbah bagi kematian ibu dalam sesuatu tahun kepada kelahiran dalam tahun yang sama. Kadaran kematian yang disebabkan oleh kesenilan⁷ selalunya menarik perhatian sebagai indeks pelaporan yang lemah bagi sebab-sebab kematian.

425

Three aspects of morbidity (420-1) are commonly measured by morbidity rates¹ or morbidity ratios¹: frequency, duration and severity. These indices may be computed for specific diseases, or for all diseases. Two indices of the frequency of ill-health are the incidence rate², the number of new cases of disease during the period related to the average population, and the prevalence rate³, the number of cases existing at a given moment of time expressed per unit of the average population. Either the average duration per case⁴, or the disability rate⁵, which is the mean number of days of illness⁵ per person in the population, may serve as a measure of the duration of illness. The case fatality rate⁶, which is the proportion of fatal cases among the reported cases of the specified diseases, may be used as an index of severity.

426

An impairment¹ refers to any physical, functional or psychological defect, which results from illness, injury or congenital malformation. When an impairment inhibits an individual’s ability to work or participate in normal activities it is referred to as incapacity² or disability². This may be total or partial; in either case, permanent disability³ or infirmity⁴ refer to an irreversible condition. The probability that a healthy individual aged exactly x years will become disabled in the next year or over the course of some number of years starting with this exact age, is called the risk of disability⁵ or the probability of disability⁵. A series of these probabilities can be combined into a disability table⁶, which is a specialized extension of the life table (cf. §432).

* * *