Kamus Demografi Pelbagai Bahasa, Edisi Kedua, Volum Bahasa Malaysia

Penolak tuntutan : Penaja Demopaedia tidak semestinya bersetuju dengan kesemua definisi yang terkandung dalam Kamus versi ini. Pengharmonian edisi kedua Kamus Demografi Pelbagai Bahasa adalah suatu proses berterusan. Sila rujuk laman perbincangan untuk komen selanjutnya.

620

Tempoh reproduksi¹ (atau tempoh kelahiran anak¹) bermula semasa baligh². Haid³ — kehadiran darah haid⁴ dalam kalangan wanita — juga bermula ketika baligh. Kehadiran haid yang pertama dipanggil menarke⁵ dan haid akan berhenti apabila menopos⁶, yang juga kadangkala dipanggil putus haid⁶. Tempoh reproduksi selalunya bermula pada umur 15 tahun atau pada umur minimum perkahwinan (504-1) dan akan berakhir pada umur 45 atau 50 tahun. and, for some, to end at 45 or 50 year. Ketidakhadiran haid secara sementara dipanggil amenorea⁷. Amenorea kehamilan⁸ berlaku selepas perjaninan, dan amenorea post-partum⁹ berlaku selepas kelahiran.

621

Keupayaan seseorang lelaki, wanita atau pasangan untuk menghasilkan sesuatu kelahiran hidup dipanggil fekunditi¹. Kekerangan keupayaan tersebut dipanggil infekunditi² atau kemandulan²; ketidakbolehan untuk hamil³ dan ketidakbolehan untuk beranak¹⁰ adalah sebab utama kemandulan. Pemandulan kebiasaannya membawa kepada konotasi ketakbolehbalikan, tetapi kadangkala ketidakbolehan sementara untuk hamil⁴ dan pemandulan sementara⁵ adalah berbeza dengan ketidakbolehan kekal untuk hamil⁶ dan pemandulan kekal⁷. Dalam kalangan wanita, terdapat perbezaan antara pemandulan primer⁸ di mana wanita tidak berupaya untuk mempunyai anak, dan pemandulan sekunder⁹ yang hanya berlaku selepas seorang atau lebih anak dilahirkan.

622

Istilah pemandulan sementara (621-5) digunakan apabila ketidakupayaan wanita untuk hamil adalah tidak berpunca daripada keadaan patologi. Wanita dikatakan mempunyai tempoh mandul¹ dalam setiap kitaran haid², kerana umumnya perjaninan boleh berlaku hanya dalam beberapa hari sekitar masa pengovulan³. Tempoh pemandulan yang dilanjutkan daripada perjaninan (602-1) kepada pengembalian pengovulan selepas bersalin yang meliputi kehamilan (602-5) dan dipengaruhi oleh jangkamasa penyusuan ibu⁴, dipanggil tempoh tidak rentan⁵, terutamanya dalam model matematik reproduksi. Pemandulan sementara juga digunakan untuk merujuk kepada kejadian kitaran anovulasi⁶ (sebagai contoh, kitaran haid di mana pengovulan tidak berlaku) atau tempoh tidak normal amenorea. Sub-fekunditi⁷ bagi wanita muda kebiasaannya dipanggil kemandulan remaja⁸; dan adalah lebih baik untuk berbincang mengenai sub-fekunditi remaja⁸.

623

Kesuburan¹ dan ketidaksuburan² merujuk kepada prestasi reproduktif berbanding kapasiti reproduktif, dan digunakan mengikut sama ada terdapat kelahiran anak atau tidak semasa sesuatu tempoh. Apabila kesuburan merujuk kepada tempoh lengkap reproduktif, istilah ketidaksuburan jumlah³ akan digunakan sementara ketidaksuburan kekal⁴ adalah daripada umur atau jangkamasa perkahwinan tertentu kepada penghujung umur boleh melahirkan anak. Ketidaksuburan sukarela⁵ digunakan apabila tiada prokreasi yang sepadan dengan keputusan pasangan(503-8).

624

Kesuburan (623-1) bagi pasangan adalah bergantung pada perilaku reproduktif¹. Terdapat perbezaan antara para perancang², iaitu pasangan yang mencuba untuk mengawal bilangan dan jarak (612-1*) kelahiran mereka, dan para bukan perancang³, iaitu pasangan yang tidak melakukan perkara-perkara tersebut. Perancangan keluarga⁴ mempunyai makna yang lebih luas daripada pengehadan keluarga⁴ yang merujuk kepada usaha untuk tidak melebihi bilangan anak yang diingini⁵. Istilah kawalan kelahiran⁶ atau peraturan kesuburan⁶ adalah tidak terbatas kepada aktiviti-aktiviti bagi individu berkahwin sahaja.

625

Perancangan keluarga menitikberatkan keibubapaan terancang¹ atau keibubapaan bertanggungjawab¹, sebagai contoh kemahuan untuk menentukan bilangan dan jarak kelahiran anak selaras dengan kepentingan terbaik setiap pasangan atau masyarakat. Bilangan anak yang dijangkakan oleh pasangan mungkin berbeza dengan bilangan anak yang diingini² atau bilangan anak yang diharapkan² yang dilaporkan oleh pasangan dalam tinjauan. Lebihan mungkin berlaku disebabkan oleh kegagalan kontraseptif³ ; bilangan seterusnya bergantung pada keberkesanan kontraseptif⁴ yang mempunyai dua aspek. Keberkesanan teori⁵ atau keberkesanan fisiologi⁵ menunjukkan sejauh mana kaedah tersebut boleh dipercayai apabila digunakan sepanjang masa mengikut arahan. Keberkesanan kepenggunaan⁶ mengukur kebolehpercayaan apabila digunakan setiap hari. Berpunca daripada fekundabiliti sisa (638-7), keberkesanan kepenggunaan kebiasaannya diukur melalui kadar ekaggalan kontraseptif⁷ yang menghubungkan bilangan perjaninan yang tidak diingini kepada jarak pendedahan kepada risiko untuk hamil.

626

Program perancangan keluarga¹ bertujuan untuk memperkenal dan menyebarkan kaedah kawalan kelahiran kepada sekumpulan pengguna yang berpotensi² atau populasi sasaran². Kumpulan pekerja lapangan³, termasuk ahli motivasi³, dan pengedar³, berusaha untuk menjejaki dan meyakinkan penduduk mengenai penggunaan kontraseptif atau pengguguran. Kejayaan program tersebut boleh diukur melalui kadaran penerima baru⁴ dalam populasi sasaran, atau kadar penerimaan⁴; bagi penerima kontraseptif, kadar kesinambungan⁵ selepas beberapa selang masa tertentu dan sebagainya, kadar penamatan⁶ atau kadar keciciran⁶ turut diukur. Anggaran bilangan dan kadaran kelahiran tercegah⁷ menunjukkan keberkesanan demografi (625-4*) bagi program tersebut. Prevalens kontraseptif bagi penduduk dianggarkan melalui kadaran pengguna semasa⁸ kontrasepsi mengikut ciri-ciri yang berkaitan seperti wanita berkahwin dalam kumpulan umur reproduktif.

627

Kontrasepsi¹ merujuk kepada tindakan yang diambil untuk mengawal hubungan seksual² atau persetubuhan² daripada menghasilkan janin; istilah tersebut meliputi kontraseptif pensterilan (631-1). Kaedah kawalan kelahiran³ digunakan dalam erti kata yang lebih meluas daripada kaedah kontraseptif³ iaitu dengan memasukkan keguguran (604-2) cetusan. Penghindaran⁴ daripada persetubuhan khususnya penghindaran berkala (628-4) biasanya dikategorikan sebagai kaedah kontraseptif atau kawalan kelahiran.

628

Terdapat perbezaan antara kaedah perkakasan¹ dan kaedah bukan perkakasan². Salah satu kaedah bukan perkakasan bagi kontrasepsi adalah gangguan persetubuhan³ atau azal³. Kaedah-kaedah lain adalah seperti penghindaran berkala⁴ atau kaedah waktu selamat⁴, di mana persetubuhan dielakkan semasa wanita sedang subur dan hanya berlaku pada amsa yang dipanggil tempoh selamat⁵ dalam kitaran haid. Kaedah suhu badan asas⁶ merujuk kepada kaedah di mana wanita mengenalpasti tempoh selamat berdasarkan kepada suhu badan mereka.

629

Kaedah yang biasa digunakan secara bersendirian atau secara kombinasi termasuklah kondom¹ atau sarung¹ yang digunakan oleh lelaki , dan kep servikal² atau pessari², diafragma³, tampon⁴ atau span⁴, jeli kontraseptif⁵, suppositori⁶, tablet foam⁷ dan douches⁸ dengan atau tanpa spermisid⁹ digunakan oleh wanita. Terdapat pelbagai jenis alat intrauterin¹⁰ (disingkatkan kepada IUD¹⁰), termasuklah loop¹⁰, coil¹⁰, copper T¹⁰, dan sebagainya.

630

Kontraseptif oral¹ adalah kaedah kontrasepsi hormon² atau kontrasepsi steroid³. Kaedah ini menghalang ovulasi melalui pengambilan pil⁴, suntikan atau implan secara tetap.

631

Pensterilan¹ adalah daripada prosedur pembedahan yang pelbagai: terhadap lelaki, vasektomi² iaitu ikatan dan pemotongan vas deferens; terhadap wanita tubaligasi⁴ dan salpigektomi⁵ atau tubektomi⁵ iaitu kaedah intervensi ke atas tiub falopio. Histerektomi⁶ atau pemotongan uterus juga melibatkan pensterilan ke atas wanita.